Om te begrijpen wat dopamine tekort en teveel dopamine kan veroorzaken is het in eerste instantie belangrijk om te weten waar we dopamine voor nodig hebben. Dopamine is een van de zogenoemde ‘gelukshormonen’ net zoals serotonine en endorfine. Gelukshormonen zijn stofjes in de hersenen zorgen voor een prettig en gelukkig gevoel. Hieronder gaan we verder kijken naar wat dopamine nou precies is en wat het doet in je lichaam.
Wat is dopamine?
Dopamine is een neurotransmitter. Neurotransmitters worden ook wel overdrachtsstoffen genoemd, omdat ze zenuwimpulsen overdragen tussen zenuwcellen. Daarnaast dragen neurotransmitters ook impulsen van motorische zenuwcellen naar spiercellen en van zenuwreceptoren naar sensorische zenuwcellen. Dopamine en andere neurotransmitters zorgen dus voor een goede communicatie tussen zenuwcellen, spiercellen en receptoren. Hierdoor hebben ze invloed op beweging en coördinatie, denk- en leerprocessen, motivatie en emoties. Dopamine wordt aangemaakt door de hersenen wanneer de hersenen vinden dat je lichaam een beloning verdient. Daarom speelt dopamine een groot rol bij het ervaren van gelukkig en wordt het ook wel een gelukshormoon genoemd. Dit gevoel duurt in de meeste gevallen echter niet lang, aangezien de dopamine aanmaak en dus ook de dopamine gehalte in de hersenen afneemt. Daarom worden handelingen die de dopamine aanmaak bevorderen vaak herhaald om het gelukkige gevoel weer terug te brengen. Het is echter belangrijk om te onthouden dat zoveel teveel dopamine als dopamine tekort klachten kunnen veroorzaken.
Dopamine tekort | Oorzaken en gevolgen?
Dopamine tekort ontstaat vaak door vermoeidheid. Als je moe bent daalt de dopamineniveau in het lichaam namelijk. Dit beïnvloedt dan ook je stemming, gedrag en concentratie. Vaak daalt het geluksgevoel dan ook en hebben mensen meer moeite met concentratie en het maken van juiste doordachte keuzes. Verder kan dopamine tekort ook zorgen voor een verlaging van je libido, waardoor je minder zin zal hebben in geslachtsgemeenschap. Als vermoeidheid de oorzaak is van dopamine tekort dan is dit erg makkelijk op te lossen, je moet simpelweg meer rusten. Je dopamineniveau komt namelijk weer op peil na een goede rust.
De oorzaak kan echter ook ergens anders liggen. Je lichaam heeft bepaalde voedingsstoffen nodig om dopamine aan te maken. Krijg je te weinig van deze voedingsstoffen binnen dan kan er dus geen dopamine aangemaakt worden. Op lange termijn kunnen hierdoor allerlei vervelende aandoeningen ontstaan zoals stress en depressie, hart- en vaataandoeningen, gewrichtsklachten, chronische vermoeidheid, diabetes en de ziekte van Parkinson.
Teveel dopamine | Oorzaken en gevolgen
Net zoals dopamine tekort kan ook teveel dopamine problemen veroorzaken. Meestal heeft dit te maken met verslavende middelen. Verslavende middelen als heroïne, nicotine en alcohol zorgen namelijk voor een boost van de dopamine aanmaak, wat een verslavende werking heeft. Voor andere personen kan bijvoorbeeld een goede maaltijd een boost veroorzaken, waardoor ze meer en meer zullen gaan eten om dit ‘gelukkig’ gevoel weer te ervaren. Bovendien went je lichaam hieraan, waardoor je steeds meer van het verslavende middel nodig hebt om hetzelfde gevoel terug te krijgen. Stoppen met een verslaving kan daarom erg moeilijk zijn. Een methode dat bij veel mensen werkt is het vervangen van de ‘beloning’. Dus als je voorheen een belonend gevoel kreeg na het roken, probeer je dezelfde belonend gevoel te krijgen maar dit keer voor iets wat goed en gezond voor je is.
Verder zijn er ook verschillende medicijnen zoals ritalin, die productie van dopamine bevorderen. Dit zorgt ervoor dat je lichaam eraan went en dat je dus steeds meer dopamine nodig hebt om je gelukkig te voelen. Tenslotte blijkt er ook een verband te zijn tussen teveel dopamine en anorexia nervosa. Bij mensen die weinig eten blijkt namelijk dat er veel dopamine wordt aangemaakt in de hersenen. Een gevolg van teveel dopamine kan hyperactiviteit zijn.
Dopamine aanmaak en regulatie
Als je het artikel tot hier hebt gelezen dan heb je waarschijnlijk al gemerkt dat het niet erg moeilijk is om je dopamine gehalte op peil te houden. In eerste instantie zijn er een aantal belangrijke gezonde leefregels waar je de regulatie al snel mee kan verbeteren.
- Beweging: Zorg ervoor dat je dagelijks voldoende beweegt. Het verhoogt namelijk de dopamine productie en de opname ervan door de hersenen.
- Rust: Neem voldoende rust. Dat wil zeggen slaap op tijd en wordt op tijd wakker! Probeer ongeveer 8 uur te slapen per dag. Tijdens het slapen verbruiken je hersenen erg weinig dopamine.
- Geslachtsgemeenschap: Geslachtsgemeenschap en opwindingen verhogen de aanmaak van dopmine in de hersenen.
- Vermijd slechte verslavingen: Probeer te stoppen met slechte verslavingen of vervang ze door gezonde. Daarnaast is het ook belangrijk om verslavingen in bedwang te leren houden. Teveel is namelijk nooit goed. Probeer verder ook voedingsmiddelen met verzadigde vette, cholesterol, suikers, witte bloed en cafeïne te vermijden.
Je dopamine aanmaak verhogen? Dan hebben we nog een aantal belangrijke voedingstips, waardoor je alle benodigde voedingsstoffen binnenkrijgt die je lichaam nodig heeft voor de aanmaak van dopamine.
- Eet voedsel die Tyrosine en fenylalanine bevat. Aangezien dopamine in het lichaam wordt aangemaakt door tyrosine en tyrosine weer aangemaakt kan worden door fenylalanine, is het belangrijk om deze aminozuren binnen te krijgen. Eet dus voedingsmiddelen die deze aminozuren bevatten. Enkele van deze voedingsmiddelen zijn noten, amandelen, peulvruchten, vlees, zeevruchten, banaan, avocado en zuivel. Eet gevarieerd en maak maaltijden met weinig koolhydraten en veel eiwitten. Daarnaast is het ook slim om omega 3 rijke voeding te eten zoals vis en walnoten. Omega 3 blijkt namelijk de productie van dopamine te verhogen.
- Eet voldoende antioxidanten. Antioxidanten zorgen ervoor dat vrije radicalen geen schade kunnen toebrengen aan de hersencellen die dopamine produceren. Er zijn veel groentes en fruit die sterke antioxidanten bevatten zoals carotenoïden en Vitamine C. Denk hierbij aan de voedingsmiddelen als broccoli, prei, rode bieten, paprika, sinaasappel, wortels, spruitjes, aardbeien, papaya, kersen, bloemkool, romanesco en tomaten.
- Tenslotte is het natuurlijk ook belangrijk om te weten welke andere stoffen nodig zijn voor de synthese van dopamine in je lichaam. Deze stoffen zijn Vitamines B6 en B3, magnesium, ijzer en foliumzuur. Bij een goede variatie van je maaltijden zijn al deze stoffen makkelijk op peil te houden. Mocht je er even niet uitkomen, dan is het slim om even de schijf van vijf erbij te pakken om er zeker van te zijn dat je van alles wat naar binnen krijgt!
Zowel dopamine tekort als teveel dopamine kunnen dus schadelijk zijn voor je lichaam. Probeer daarom een gezonde leefstijl te creëren en houdt je dopamineniveau en uiteraard ook de niveau van al je andere gelukshormoontjes op peil!
Photo by Eileen McFall/ CC BY
